Šta su majmunske boginje, koji su njajčešći simptomi i mere prevencije?

Majmunske boginje su zoonoza, bolest slična velikim boginjama kod ljudi.

Majmunske boginje (engleski: Monkeypox) su prvi put otkrivene 1958. godine kod majmuna koji su se koristili za sprovođenje istraživanja na životinjama. Prvi slučaj obolevanja od majmunskih boginja kod ljudi zabeležen je 1970. godine kod 9-mesečnog dečaka u Zairu, danas Demokratska Republika Kongo. Od tog vremena, majmunske boginje su postale endemske u Demokratskoj Republici Kongo, a proširile su se i na druge afričke zemlje, uglavnom u centralnoj i zapadnoj Africi.

Način prenošenja

Virus majmunskih boginja se prenosi sa životinje na čoveka, ili sa čoveka na čoveka direktnim prenosom (ugrizom ili ogrebotinom, kontaktom sa telesnim tečnostima ili materijalom lezije, putem kapljica respiratornog trakta, seksualni kontakt je moguć put prenosa) ili indirektnim prenosom (konzumiranje nedovoljno termički obrađenog mesa, preko kontaminiranih predmeta ili kontaminirane odeće ili posteljine). Prenos sa čoveka na čoveka je putem kapljica iz respiratornog trakta obično zahteva produženi kontakt licem u lice sa obolelom osobom. Prenos majmunskih boginja je moguć i preko placente sa majke na fetus ili prilikom bliskog kontakta tokom i nakon porođaja.

Inkubacioni period

Period inkubacije prosečno iznosi 6-13 dana, a može varirati od 5-21 dana.

Period zaraznosti

Inficirane osobe su zarazne jedan dan pre izbijanja ospe pa do 21 dana nakon početnih simptoma, ili dok se na svim lezijama na koži ne formiraju kruste (kraste), uz prestanak drugih simptoma. Tokom perioda inkubacije osoba nije zarazna.

SZO proglasila globalnu vanrednu situaciju zbog širenja majmunskih boginja

Simptomi:

• Groznicu
• Glavobolju
• Bolove u mišićima
• Otečene limfne čvorove
• Osip koji počinje na licu i širi se na ostatak tela

Osip prolazi kroz nekoliko faza pre nego što se pretvori u kraste, koje se kasnije suše i otpadaju. Bolest traje od 2 do 4 nedelje.

Klinička slika majmunskih boginja kod ljudi je slična kliničkoj slici velikih boginja, ali znatno blaža. 

 Glavna razlika između simptoma majmunskih boginja i velikih boginja je u tome što majmunske boginje izazivaju oticanje limfnih čvorova (limfadenopatija). Limfni čvorovi mogu biti uvećani na vratu, pazuhu ili preponama i javljaju se na obe strane tela ili samo na jednoj. 

U periodu od 1 do 3 dana (ponekad i duže) nakon pojave groznice, pacijent razvija osip, koji najčešće počinje na licu (95% slučajeva), a zatim se širi na ekstremitete (dlanovi i tabani su zahvaćeni u 70% slučajeva) i druge delove tela (uključujući i oralnu sluzokožu, genitalije, konjuktive, rožnjaču). Osipni stadijum se završava krustama (krastama), koje na kraju otpadnu sa ili bez ožiljka i pigmentacije. Bolest obično traje 2 - 4 nedelje.

Pri postavljanju dijagnoze bolesti moraju se uzeti u obzir i druge bolesti praćene ospom, kao što su varičela (ovčije boginje), morbili (male boginje), bakterijske infekcije kože, šuga, sifilis. Limfadenopatija može biti klinička karakteristika za razlikovanje majmunskih boginja od ovčijih i malih boginja.

Komplikacije uključuju upalu mozga (encefalitis), tešku dehidraciju kao posledicu povraćanja i dijareje ili otežanog pijenja zbog lezija u ustima, upalu krajnika (tonzilitis), upalu grla (faringitis), otok očnih kapaka, konjunktivitis. Komplikacije od strane respiratornog trakta su retke.

MERE PREVENCIJE

Opšte mere prevencije

•    Izbegavanje nezaštićenog kontakta sa divljim životinjama, posebno bolesnim ili mrtvim, uključujući njihovo meso, krv i druge delove i izlučevine (posebno u oblastima gde su majmunske boginje endemske).
•    Izbegavati kontakt sa bilo kojim materijalom koji je bio u kontaktu sa bolesnom životinjom.
•    Sva hrana koja sadrži životinjsko meso mora biti adekvatno termički obrađena pre jela.
•    Sprovoditi redovnu higijenu ruku nakon kontakta sa zaraženim životinjama ili inficiranim ljudima, pranje ruku sapunom i vodom ili korišćenje sredstva za dezinfekciju ruku na bazi alkohola.
•    Izolacija zaraženih pacijenata, bilo u zdravstvenim ustanovama ili kućnim uslovima, praćenje i nadzor nad kontaktima.

BATUT: Ova zarazna bolest ponovo je u porastu u Srbiji

Izvor: Gradski zavod za javno zdravlje Beograd